Trong hệ thống điện công nghiệp, việc tính công suất động cơ 3 pha là một bước quan trọng giúp lựa chọn thiết bị phù hợp, thiết kế tủ điện chính xác và đảm bảo hiệu suất hoạt động tối ưu. Bài viết của chuyên gia VIMEX dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất, công thức tính và cách áp dụng thực tế trong các ứng dụng như máy bơm hóa chất, máy nén khí, quạt công nghiệp, v.v.
1. Tại sao cần tính công suất động cơ 3 pha?
Việc tính công suất động cơ điện 3 pha giúp:
- Lựa chọn dây dẫn, thiết bị bảo vệ phù hợp (CB, contactor, biến tần…)
- Đảm bảo an toàn và hiệu suất khi vận hành
- Tránh quá tải, cháy nổ hoặc sụt áp trong hệ thống
- Tính toán chi phí tiêu thụ điện hàng tháng
Công Suất Chịu Tải Của Dây Điện 3 Pha – Cách Tính Và Lựa Chọn Chính Xác Nhất
2. Các loại công suất trong hệ thống 3 pha
Trước khi đi vào công thức, cần phân biệt 3 loại công suất cơ bản:
- Công suất biểu kiến (S): Tổng công suất cung cấp từ lưới điện, đơn vị là VA (Volt-Ampe)
- Công suất tác dụng (P): Phần công suất sinh ra công cơ học thực tế, đơn vị W (Watt)
- Công suất phản kháng (Q): Phần công suất để tạo từ trường, đơn vị là VAR
Biểu đồ tam giác công suất biểu kiến – tác dụng – phản kháng
3. Công thức tính công suất động cơ 3 pha
✅ Công suất tác dụng (P)
Công thức chuẩn:
P=3×U×I ×cosφ
Trong đó:
- P: Công suất tác dụng (W)
- U: Điện áp (V) – thường là 380V cho hệ thống 3 pha ở Việt Nam
- I: Dòng điện (A)
- cosφ: Hệ số công suất (thường từ 0.8 đến 0.95 với động cơ cảm ứng)
Ví dụ: Một động cơ bơm hóa chất 3 pha hoạt động ở điện áp 380V, dòng định mức 10A, hệ số cosφ = 0.9 thì:
P=3×380×10×0.9≈5,931W≈5.93kW
✅ Công suất biểu kiến (S)
S=3×U×I
Đơn vị: VA hoặc kVA
✅ Công suất cơ học (P<sub>cơ</sub>)
Nếu cần tính công suất đầu ra cơ học của trục động cơ (để so sánh với thiết bị tải), dùng:
Pcơ=P×η100
Trong đó:
- η: Hiệu suất động cơ (%), thường từ 85% – 95%
Ví dụ: Động cơ có công suất 5.93 kW, hiệu suất 90%, thì:
Pcơ=5.93×0.9=5.34kW
Các công thức tính công suất trong hệ thống điện 3 pha
4. Công thức tính công suất động cơ 3 pha ứng dụng trong ngành máy bơm công nghiệp
Trong thực tế, các doanh nghiệp thường ứng dụng cách tính công suất động cơ 3 pha khi:
- Chọn máy bơm hóa chất: Phải xác định lưu lượng và cột áp, từ đó chọn động cơ đủ công suất để tải bơm.
- Tính tải cho tủ điện: Tủ điều khiển bơm cần tính tổng công suất tất cả các động cơ, tính cả hệ số khởi động.
- Tính hóa đơn điện năng: Doanh nghiệp có thể dự toán lượng điện tiêu thụ để tính chi phí sản xuất.
5. Bảng tra công suất motor 3 pha
Bảng tra công suất motor 3 pha là tài liệu quan trọng giúp kỹ sư, thợ điện và người sử dụng dễ dàng lựa chọn động cơ phù hợp cho nhu cầu vận hành thiết bị. Bảng này thường liệt kê mối liên hệ giữa công suất (kW hoặc HP), dòng điện định mức (A), điện áp sử dụng (V) và tốc độ vòng quay (rpm) của motor điện 3 pha ở các cấp điện áp thông dụng như 380V.
Vì sao cần bảng tra công suất motor 3 pha?
Trong thực tế thi công và lắp đặt hệ thống điện công nghiệp – dân dụng, việc lựa chọn sai công suất motor có thể gây:
- Hao phí điện năng
- Cháy thiết bị do quá tải
- Giảm tuổi thọ motor
- Ảnh hưởng đến hiệu suất toàn hệ thống
Do đó, bảng tra công suất motor 3 pha giúp người dùng xác định nhanh motor cần dùng mà không cần tính toán lại từ đầu, nhất là khi thi công số lượng lớn hoặc thay thế motor cũ.
Một số thông tin thường có trong bảng tra công suất motor 3 pha:
| Công suất (kW) | Dòng định mức (A) | Tốc độ (vòng/phút) | Tiết diện dây đề xuất (mm²) | CB phù hợp (A) |
| 0.75 kW | ~1.8 A | 1400 – 1500 rpm | 1.5 – 2.5 mm² | 6 – 10 A |
| 1.5 kW | ~3.2 A | 1400 rpm | 2.5 – 4 mm² | 10 – 16 A |
| 3.0 kW | ~6.0 A | 1400 rpm | 4 – 6 mm² | 16 – 20 A |
| 5.5 kW | ~10.5 A | 1400 rpm | 6 – 10 mm² | 25 – 32 A |
| 7.5 kW | ~14.5 A | 1400 rpm | 10 mm² trở lên | 32 – 40 A |
| 11 kW | ~21 A | 1400 rpm | ≥ 16 mm² | 40 – 50 A |
| 15 kW | ~28 A | 1400 rpm | ≥ 25 mm² | 50 – 63 A |
⚠️ Lưu ý: Thông số có thể thay đổi tùy theo thương hiệu, hiệu suất motor và hệ số công suất (cosφ). Nên tham khảo catalogue của nhà sản xuất để chọn chính xác.
Ứng dụng của bảng tra công suất motor 3 pha trong thực tế
- Chọn Aptomat (CB) phù hợp để bảo vệ motor
- Xác định tiết diện dây dẫn cho an toàn điện
- Thiết kế tủ điện, khởi động từ hoặc biến tần
- Thay thế motor cũ với motor tương đương mà không cần tính toán lại công suất
Sơ đồ dòng công suất trong động cơ cảm ứng 3 pha
6. Một số lưu ý khi tính công suất động cơ 3 pha
- Kiểm tra thông số trên nameplate của động cơ trước khi tính
- Sử dụng dụng cụ đo dòng thực tế (ampe kìm) để kiểm tra tải động cơ
- Luôn xét đến hệ số dự phòng (thường thêm 10–20%) khi thiết kế hệ thống
Hướng dẫn cách khởi động động cơ 3 pha theo sơ đồ sao – tam giác
7. Cách chọn công suất động cơ 3 pha chuẩn, bền, hiệu quả
Việc chọn đúng công suất động cơ 3 pha là chìa khóa đảm bảo máy móc chạy ổn định, tiết kiệm điện và kéo dài tuổi thọ. Dưới đây là các bước đơn giản, dễ nhớ để chọn đúng loại cho từng ứng dụng:
Xác định tải thực tế
Biết rõ bạn dùng động cơ để kéo gì: bơm, quạt, băng tải, máy nén…
Tính toán công suất cần thiết
Dựa vào thông số kỹ thuật hoặc tính toán dựa trên tải thực tế.
Chọn công suất dư 10–20%
Để tránh quá tải, luôn chọn động cơ mạnh hơn công suất tính toán một chút — giúp máy chạy mượt, bền, ít hỏng hóc.
Xem xét điều kiện làm việc
Nếu môi trường làm việc nóng, ẩm hoặc tải dao động liên tục, hãy ưu tiên động cơ có hệ số làm việc cao.
8. Một số lỗi thực tế thường gặp (và cách xử lý):
- Mất nhãn thông số động cơ → Tra tài liệu kỹ thuật, hỏi nhà sản xuất, hoặc dùng thiết bị đo chuyên dụng.
- Điện áp không ổn định → Dùng ổn áp để đảm bảo dòng điện ổn định.
- Hệ số công suất thấp → Lắp thêm thiết bị bù công suất để tránh lãng phí điện.
- Động cơ quá tải → Kiểm tra tải, nâng công suất động cơ hoặc lắp thêm bộ bảo vệ quá tải.
- Động cơ chạy không ổn định → Kiểm tra điện áp, tải và tình trạng kỹ thuật của động cơ để bảo trì, sửa chữa kịp thời.
9. Công cụ hỗ trợ tính nhanh
Bạn có thể dùng bảng Excel hoặc phần mềm SCADA có sẵn hàm tính công suất. Nhiều nhà cung cấp máy bơm như Vimex cũng hỗ trợ tư vấn kỹ thuật và lựa chọn động cơ đúng nhu cầu.
Tất cả các dòng bơm Vimex đang bán chạy và sẵn hàng
Việc tính công suất động cơ 3 pha không chỉ đơn thuần là áp dụng công thức, mà còn cần hiểu bản chất hệ thống điện, tải sử dụng và các yếu tố ảnh hưởng như hệ số công suất, hiệu suất động cơ. Đây là kỹ năng bắt buộc trong thiết kế và vận hành hệ thống điện công nghiệp, đặc biệt trong các ứng dụng như máy bơm, quạt công nghiệp, máy nén khí.
Công ty TNHH Vimex là đơn vị chuyên cung cấp các sản phẩm máy bơm công nghiệp với nhiều năm kinh nghiệm. Chúng tôi luôn là lựa chọn hàng đầu cho khách hàng khi có nhu cầu sử dụng máy bơm công nghiệp và các loại phụ kiện bơm. Khách hàng cần tư vấn về động cơ máy bơm 3 pha hay cách tính công suất chính xác cho động cơ vui lòng liên hệ Vimex để được hỗ trợ nhé. Xin cảm ơn!
Bình luận